در قم؛
کرسی "روش شناسی مطالعات معنوی با تکیه بر آموزه‌های قرآنی" برگزار شد
کرسی "روش شناسی مطالعات معنوی با تکیه بر آموزه‌های قرآنی" با حضور استادان و کارشناسان عرصه معنویت برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کرسی "روش شناسی مطالعات معنوی با تکیه بر آموزه‌های قرآنی" با ارائه حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا مظاهری سیف رییس مؤسسه بهداشت معنوی و نقد حجت الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده نوری و احمد شاکرنژاد اعضای هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
طرح مسأله و ارائه بحث
بر اساس این گزارش حجت الاسلام والمسلمین مظاهری سیف در ابتدای این نشست به ارائه مباحث خود پرداخت و با بیان این که روش شناسی مطالعات دینی به نظر موضوعی تازه است که جا‌های خالی در فضای اندیشه دینی و در حوزه علوم انسانی وجود دارد، اظهار داشت: جای امید است که با این طرح ایده این جا‌های خالی پر شود.
وی عنوان کرد: به طور کلی وقتی مفهوم معنویت را به کار می‌بریم، سه کاربرد دارد، نخست در رابطه با موضوعات معنوی و غیر مادی این مفهوم به کار می‌رود، وقتی حرف از امور معنوی زده می‌شود، منظور فرشتگان، قیامت، خدا و روح و همه آنچه که مادی نیست و در مقابل امر مادی قرار می‌گیرد، به ذهن ما تبادر می‌کند که امور معنوی هستند.
رییس مؤسسه بهداشت معنوی ادامه داد: دومین کاربردی که از مفهوم معنویت اراده می‌شود، این است که به عنوان یک نهاد اجتماعی به نیاز‌های معنوی مردم پاسخ دهد، مجموعه‌ای از نقش‌ها، هنجارها، ساختار و سازمان‌هایی که در یک جامعه شکل می‌گیرد تا نیاز‌های مردم را به معنویت تأمین و ارضا کند.
وی اضافه کرد: سومین کاربرد مفهوم معنویت، کاربرد علمی این مفهوم است، منظور، یک حوزه دانشی و مجموعه‌ای از مسائل است که اندیشمندان به آن می‌پردازند و به آن مسائل پاسخ می‌دهند، از این رو در قلمروی یک حوزه دانشی قرار می‌گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین مظاهری سیف با طرح این سؤال که آیا می‌توان حوزه دانشی را به صورت مستقل تعریف کرد، یا در ضمن علوم دیگر، مجموعه مسائلی وجود دارد که سنخ خاصی پیدا کرده و به آن مسائل معنوی گفته می‌شود، بیان کرد: این دسته از مسائل در حوزه جامعه شناسی، روانشناسی، فلسفه دین، ممکن است قابل طرح وبررسی باشد.
طرح مسأله و ارائه بحث
بر اساس این گزارش حجت الاسلام والمسلمین مظاهری سیف در ابتدای این نشست به ارائه مباحث خود پرداخت و با بیان این که روش شناسی مطالعات دینی به نظر موضوعی تازه است که جا‌های خالی در فضای اندیشه دینی و در حوزه علوم انسانی وجود دارد، اظهار داشت: جای امید است که با این طرح ایده این جا‌های خالی پر شود.
وی عنوان کرد: به طور کلی وقتی مفهوم معنویت را به کار می‌بریم، سه کاربرد دارد، نخست در رابطه با موضوعات معنوی و غیر مادی این مفهوم به کار می‌رود، وقتی حرف از امور معنوی زده می‌شود، منظور فرشتگان، قیامت، خدا و روح و همه آنچه که مادی نیست و در مقابل امر مادی قرار می‌گیرد، به ذهن ما تبادر می‌کند که امور معنوی هستند.
رییس مؤسسه بهداشت معنوی ادامه داد: دومین کاربردی که از مفهوم معنویت اراده می‌شود، این است که به عنوان یک نهاد اجتماعی به نیاز‌های معنوی مردم پاسخ دهد، مجموعه‌ای از نقش‌ها، هنجارها، ساختار و سازمان‌هایی که در یک جامعه شکل می‌گیرد تا نیاز‌های مردم را به معنویت تأمین و ارضا کند.
وی اضافه کرد: سومین کاربرد مفهوم معنویت، کاربرد علمی این مفهوم است، منظور، یک حوزه دانشی و مجموعه‌ای از مسائل است که اندیشمندان به آن می‌پردازند و به آن مسائل پاسخ می‌دهند، از این رو در قلمروی یک حوزه دانشی قرار می‌گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین مظاهری سیف با طرح این سؤال که آیا می‌توان حوزه دانشی را به صورت مستقل تعریف کرد، یا در ضمن علوم دیگر، مجموعه مسائلی وجود دارد که سنخ خاصی پیدا کرده و به آن مسائل معنوی گفته می‌شود، بیان کرد: این دسته از مسائل در حوزه جامعه شناسی، روانشناسی، فلسفه دین، ممکن است قابل طرح وبررسی باشد.
وی با اشاره به معنای معنویت در مقاله خود گفت: از معنویت با عنوان "استعداد روحی که در ارتباط با خدا شکوفا می‌شود" تعبیر شده است و همه انسانس‌ها از آن برخوردار هستند، به خصوص وقتی بخواهیم معنویت را در حوزه علوم انسانی یا علوم دینی مطرح کنیم، به نظر این تعریف گویایی است.
نظرات ناقدان؛ چهار نکته اساسی در زمینه معنویت
در ادامه حجت الاسلام عالم زاده نوری با تکیه بر چهار نکته محوری در زمینه معنویت گفت: محور اول درباب معنای معنویت است که آقای مظاهری سیف با تعریف " استعداد روحی که در ارتباط با خدا شکوفا می‌شود" از آن تعبیر کردند، نکته اول این است که چرا استعداد.
وی ادامه داد: دو تا سه ملاحظه در این زمینه وجود دارد، نکته اول، چرا استعداد، هرچند برای هر ارتباطی یک استعداد نیاز است، اما به نظر معنویت خود ارتباط است نه استعداد ارتباط، به عنوان مثال وقتی من می‌گویم می‌خواهم به معنویت دست پیدا کنم، به معنای دستیابی به استعداد نیست، چراکه استعداد را خداوند متعال داده است، بلکه فعلیت معنویت مطلوب است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این‌که این مفهوم بیشتر از این‌که بخواهد بر اصل استعداد دلالت کند، بر فعلیت یعنی معناجویی، معناگرایی و معنویت خواهی و به نوعی بر فعلیت آن ارتباط دلالت دارد، گفت: به حسب موارد کاربرد این واژه این‌که انحصار در بحث استعداد پیدا کرده است، روشن نیست.
وی اضافه کرد: نکته دیگر این است که چرا در ارتباط با خدا، چرا خدا را در معنای معنویت دخالت داده‌ایم، البته معنویت اصیل دینی در سطح بالای خود، بدون خداوند معنا ندارد و مهمترین موجود معنوی خداوند است، اما مفهوم معنویت اعم از اختصاص به خدا است، این گونه که متوجه شده‌ام معنویت نقطه مقابل مادیت است، عالم ماده در مقابل عالم معنا است.
معیار و شاخصه حقیقی در شکوفایی صحیح و غلط
همچنین شاکرنژاد نیز در ادامه این نشست بیان کرد: نکته اول این است که ما در اینجا معنویت را به عنوان یک علم در نظر می‌گیریم که بسیاری این حرف را قبول ندارند و معنویت را یک رویکرد یا این‌که حاصل جمع علوم اسلامی می‌دانند.
وی ابراز داشت: جای خوشحالی است که آقای مظاهری سیف این قول را داشته و از آن دفاع می‌کنند، چراکه تا قبل از آن متولی نداشته است.
شاکرنژاد ادامه داد: اگر معنویت را به معنای صحیجی کلمه، استعداد روحی بگیریم که در رابطه با خداوند شکوفا می‌شود، این استعداد ممکن است در حین شکوفایی خود، چالش‌هایی داشته باشد، ما چگونه از دل قرآن می‌توانیم معیار‌هایی پیدا کنیم که در چه زمانی این استعداد به درستی و درچه مواردی اشتباه شکوفا شده است.
وی افزود: به تعبیر دیگر کلمه استعداد روحی را بر داریم و جای آن، کلمه فطرت را قرار دهیم، این فطرت ما در ارتباط با خداوند بعضا شکوفا می‌شود و ممکن است این شکوفایی درست باشد یا یا خیر، خلاصه نقد بنده این است که این مقاله نتوانسته به ما شاخصه‌ای بدهد که ما چگونگی درستی شکوفایی را بفهمیم، یعنی روش‌شناسی آن چیست و حداکثر این مقاله به ما می‌گوید که قرآن تجارب معنوی یعنی همان استعداد روحی شکوفا شده را به رسمیت می‌شناسد.
گفتنی است، گزارش کامل این نشست علمی تخصصی به زودی در سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا منتشر می‌شود. /۸۷۶/پ201/س
ارسال نظرات